ជំនួញអចលនទ្រព្យ ការទទួលបាននូវសិទ្ធិលើកម្មសិទ្ធិដីធ្លីស្របតាមច្បាប់ ហានិភ័យ និងការត្រួតត្រាវា

A.បុគ្គលដែលមានសិទ្ធិលើកម្មសិទ្ធិដីធ្លី

១.តម្រូវការសុចរឹតភាពលើសិទ្ធិប្រត្យក្សរបស់អ្នកកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ

១.១.កិរិយាកាន់កាប់របស់បុគ្គល នីតិបុគ្គល មានសញ្ជាត្តិខ្មែរ​ ស្របតាមច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ១៩៩២ ទៅលើកម្មសិទ្ធិ ​និង ភោគៈ (មាត្រា ១០)។

១.២.តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ  ឆ្នាំ ១៩៩៣ មាត្រា ៤៤ បានកំណត់ថាមានតែរូបវន្ត័បុគ្គលដែលមានសញ្ជាតិជាខ្មែរទេ ទើបមានសិទ្ធិលើដីធ្លីបាន។

ហេតុដូចនេះមុនពេលដែលអ្នកចាប់គិតពីកម្មសិទ្ធិដីធ្លីនៅកម្ពុជា អ្នកត្រូវសួរខ្លួនឯងសិនថា អ្នកជាជនជាតិខ្មែរស្របច្បាប់ហើយឬនៅ? ហើយបន្ទាប់មកទៀត អ្នកត្រូវតែដឹងអោយច្បាស់ថាភាគីដែលបំរុង ឬកំពុងតែរៀបចំចរចាផ្ទេរកម្មសិទ្ធិដីធ្លីនៅកម្ពុជានោះជាជនជាតិកម្ពុជាដូចអ្នកដែរឬយ៉ាងណា? គាត់ក៏អាចជាតំណាងអោយនីតិបុគ្គលមានសញ្ជាតិខ្មែរផងដែរ? ឬក៏ជាជនបរទេស?

បន្ទាប់មកទៀតអ្នកត្រូវតែដឹងអោយច្បាស់ថាអ្នកចរចារអំពីការជួញដូរអចលនទ្រព្យជាមួយអ្នកនោះមានតួនាទីជាអ្វី?​ ជាម្ចាស់ដីធ្លី? ជាភ្នាក់ងារអចលនទ្រព្យ? ឬក៏អាចជាអ្នកជើងសារមិនផ្លូវការ?

          ១.១.១.បើសិនអ្នកនោះជាជនជាតិខ្មែរ ឬមានសញ្ជាតិខ្មែរ អ្នកត្រូវតែពិនិត្យមើលលើឯកសារផ្ទាល់ខ្លួនគាត់ភ្លាមតើត្រឹមត្រូវដែរឬទេ ​និង ថាគាត់បានឯកសារនោះមកដោយរបៀបណា ស្របតាមច្បាប់សញ្ញាតិឬទេ?   

ក. បើជាខ្មែរពីកំណើត គួរតែមានអត្តសញ្ញាណបណ្ណ័សញ្ជាតិខ្មែរ សៀវភៅស្នាក់នៅ សៀវភៅគ្រួសារ លិខិតបញ្ជាក់សំបុត្រកំណើត ឬសំបុត្រចម្លងសំបុត្រកំណើត  ដែលកំណត់ថាគាត់នោះមានសញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើត  មានទីកន្លែងកំណើតនៅក្នងដែនអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជាយ៉ាងប្រាកដ ដែលចេញដោយមន្ត្រីអនុត្រានុកូលដ្ឋានកម្ពុជាណាមួយក្រោមក្រសួងមហាផ្ទៃ គឺ សាលាឃុំ/សាលាសង្កាត់ នៃខណ្ឌ /ស្រុកណាមួយជាក់ជាមិនខាន។ អ្នកក៏អាចពិនិត្យមើលបន្តទៀតថាតើរាល់ឯកសារនោះត្រឺមត្រូវដោយរបៀបណានោះ?  គឺគ្មានអ្វីក្រៅពីត្រូវទៅកាន់សាលាឃុំ/សង្កាត់ដែលជាអ្នកចេញរាល់ឯកសារនោះអោយសាម៉ីខ្លួនប្រើប្រាស់នោះទេ។

ករណីដែលឯកសារទាំងអស់នោះជាឯកសារថតចម្លង អ្នកក៏អាចសង្ស័យដែរ ហេតុនេះតម្រូវអោយអ្នកជាម្ចាស់វាត្រូវតែយកទៅបញ្ជាក់នៅសាលាស្រុក/ខណ្ឌណាមួយដែលគេតាំងទីលំនៅទីនោះ ថាបានថតចម្លងត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ដើមហើយទើបអាចជឿទុកចិត្តបាន។

ខ. ករណីដែលអ្នកពិនិត្យឃើញថា អ្នកនោះជាជនបរទេសដែលទទួលបាននូវសញ្ជាតិខ្មែរ  ចូរអ្នកសុំពិនិត្យមើលឯកសារថេមទៀតលើសពីជនជាតិខ្មែរពីកំណើត  គឺព្រះរាជក្រិត្យដែលត្រូវចម្លងជូនមកសាម៉ីខ្លួនដោយទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា ឬក៏អាចថាអ្នកអាចរកឃើញរាល់ឯកសារទាំងនេះបន្ថែមទៀតនៅក្នុងរាជកិច្ច។

រាល់ការត្រួតពិនិត្យឯកសារថតចម្លងដែលចាត់ទុកថាត្រឹមត្រូវ ត្រូវតែមានការបញ្ជាក់ពីសាលាខណ្ឌ/សាលាស្រុកជាដាច់ខាត បើសិនជាអ្នកមិនបានឃើញឯកសារដើមនោះដោយផ្ទាល់ភ្នែក។

ក្រៅពីឯកសារដើមដែលមានប្រភពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា  វាអាចមានឯកសារជាទម្រង់លិខិតឯកជនក្នុងការផ្ទេរសិទ្ធិពីបុគ្គលមានសញ្ជាតិខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសណាមួយនោះ អ្នកក៏មិនត្រូវជឿភ្លាមដែរ  ដូច្នេះអ្នកត្រូវតែមានការបញ្ជាក់ពីសារការី នៃរដ្ឋបរទេសនោះ ថាវាពិតជាត្រឹមត្រូវមែន ទើបយកជាការបាន។

ជនបរទេសណាដែលក្លែងបន្លំបណ្ណ័សញ្ជាតិខ្មែរត្រូវផ្តន្ទាទោស ហើយដីនៅកម្ពុជាត្រូវរឹបអូសជាសម្បត្តិរដ្ឋតាមមាត្រា ៨ នៃច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ ២០០១។

ហេតុនេះបើសិនជាអ្នកទទួលបាននូវការផ្ទេរសិទ្ធិដីធ្លីដោយការទិញដូរក្ដីពីជនបរទេស ដែលប្រើប្រាស់នូវ

ឯកសារក្លែងនោះ អ្នកនឹងជួបផលវិបាកធំបំផុតតាមមាត្រា ៨ នៃច្បាប់ភូមិបាលជាក់ជាមិនខាន។

គ. ឯកសារផ្ទាល់ខ្លួនប្រហែលជាចុងក្រោយនោះគឺ  សំបុត្រសុំចុះបញ្ជីអាពាហ៏ពិពាហ៏ ត្បិតថាវាអាចជាទ្រព្យរួមបាន។ តាមច្បាប់

អាពាហ៏ពិពាហ៏  និងគ្រួសារកំណត់ថាពលកម្មក្នុងក្រៅមានតម្លៃស្មើគ្នាហេតុនេះទ្រព្យរួមរវាងប្ដី ​និង ប្រពន្ធមានច្រើនណាស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា  បើសិនជាអ្នកមើលរំលងទ្រព្យអវិភាគបែបនេះ  អ្នកត្រូវប្រឈមនឹងបញ្ហាធំមួយគឺការប្ដឹងជំទាស់តវ៉ាដោយមានប្រសិទ្ធិភាពបំផុតពីសហព័ទ្ធណាមួយ ឬក៏មិនអាចដំណើរការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិបានតែម្ដង។

ឃ. ចំពោះនីតិបុគ្គល ប្រាកដណាស់អ្នកត្រូវមើលលើ លិខិតអនុញ្ញាតអោយចុះបញ្ជីនីតិបុគ្គលនោះ ឬក៏

អាជ្ញាប័ណ្ណចុះបញ្ជីក្រុមហ៊ុន បើសិនវាជាក្រុមហ៊ុនពាណិជ្ជកម្មលក្ខន្តិកៈដើម្បីកំណត់អោយច្បាស់ថាវាជានីតិបុគ្គលមានសញ្ជាតិខ្មែរមែនឬទេ? និងអាចបន្តមើលប័ណ្ណប៉ាតង់ទៀតផង ដើម្បីអោយប្រាកដថាក្រុមហ៊ុននោះនៅមានសកម្មភាពស្របច្បាប់នៅឡើយទេនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា  ចៀសវាងចាប់ពាក់ពន្ធ័ជាមួយក្រុមហ៊ុនមានតែឈ្មោះ   ឬក៏ត្រូវបានលុបចោលដោយក្រសួងពាណិជ្ជកម្មរួចហើយនោះ។

ក្រុមហ៊ុនដែលបានចុះបញ្ជីនៅកម្ពុជាដែលមានអ្នកកាន់កាប់ភាគហ៊ុនចាប់ពី៥១% ឡើងទៅជាជនជាតិខ្មែរតែម្នាក់ ឬច្រើននាក់ ​ជារូបវ័ន្តបុគ្គល  ឬ នីតិបុគ្គលអាចជាកម្មសិទ្ធិករលើដីធ្លីតាមមាត្រា ៩ នៃច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ ២០០១ បានហើយ។

១.១.២. បន្ទាប់មកអាចសួរបានថាតើអ្នកកាន់កាប់ដីបានដោយរបៀបណា?  ពីឆ្នាំណា?

ក. របបកម្មសិទ្ធិលើដីធ្លីតាមមាត្រា ៤៤ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ១៩៩៣ បានត្រូវយកមកបង្កើតជាច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ ២០០១។ នៅក្នុងមាត្រា ១ និង មាត្រា​ ៤ អំពីការកំណត់ថាមានតែរូបវ័ន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គលដែលមានសញ្ជាតិជាខ្មែរទេដែលមានសិទ្ធិលើកម្មសិទ្ធិដីធ្លីបាន និង កំណត់ពីរបៀបទទួលបាននូវកម្មសិទ្ធិលើដីធ្លីត្រឹមក្រោយឆ្នាំ ១៩៨៩ ទេទើបអាចកំណត់បានថាស្របច្បាប់។ របបកម្មសិទ្ធិដីធ្លីមុនឆ្នាំ ១៩៧៩ មិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាដាច់ខាតតាមមាត្រា ​​៧ និងមាត្រា ២៩ នៃច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ ២០០១។

ខ. ការទទួលបាននូវសិទ្ធិលើកម្មសិទ្ធដីធ្លី ត្រូវធ្វើឡើងពឹងផ្អែកលើភោគៈស្របច្បាប់ជាមុនសិនទើបអាចបន្តតាមរយៈការលក់ ការដូរ ការធ្វើប្រទានកម្ម ការធ្វើអំណោយ មតក និងតាមសេចក្ដីសម្រេចចិត្តរបស់តុលាការតាមមាត្រា ៦។

ភោគៈ គីជាដីដែលមិនទាន់ត្រូវបានចុះបញ្ជីនៅឡើយថាជាដីកម្មសិទ្ធិរបស់រូបវន្ត័បុគ្គល  ឬជាដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ  ជាដីឯកជនរបស់រដ្ឋ  មិនទាន់ត្រូវបានកាន់កាប់ដោយបុគ្គលណាម្នាក់ក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៩ និងបន្ដដល់ក្រោយឆ្នាំ ១៩៨៩ ឬបន្តបន្ទាប់ពីឆ្នាំ ១៩៨៩ មកទៀត។

កិរិយាកាន់កាប់នោះដូចជា ការចូលស្នាក់នៅលើ ការប្រើប្រាស់ម្ដងម្កាល ឬជាអចិន្ត្រៃយ៍ ការបង្ករបង្កើនផលជាប់ជាប្រចាំ ឬក៏តាមរដូវកាល ការបោះបង្គោលព្រំដីជាចំណាំដោយការតាំងចិត្តយកជាកម្មសិទ្ធិ ដោយមានការដឹងឮជាសាធារណៈ ជាចំហរ ដោយកិរិយាសន្តិភាព ឥតមានការទំនាស់ពីភាគីណាដោយកិរិយាអហឹង្សាដណ្ដើមយក និងជួនកាលមានការដឹងឮពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដោយការផ្ដល់នូវលិខិតបញ្ជាក់អំពីពេលវេលានៃការកាន់កាប់ អំពីអត្តសញ្ញាណដីនោះរបស់បុគ្គលណាម្នាក់ ឬកិរិយាកាន់កាប់បន្តគ្នាលើភោគៈនោះ  ការផ្ដល់ដោយរដ្ឋនូវចំណែកដីកសិកម្មពីក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៩ សម្រាប់កសិករធ្វើជាស្រែចំការ  ចិញ្ចឹមសត្វ  តាំងលំនៅថ្មី និងបន្តរហូតមកដល់ក្រោយឆ្នាំ ១៩៨៩ជារៀងរហូត  ឬបន្តគ្នាលើភោគៈនោះដែលមានរយៈពេលយ៉ាងតិចបំផុត ៥ ឆ្នាំ។

គ. បុគ្គលជាភោគីដែលកាន់កាប់ភោគៈដោយសន្តិវិធី ​និង ជាចំហរជាប់ៗគ្នារយៈពេល ៥ ឆ្នាំទើបអាចក្លាយជាកម្មសិទ្ធិករពេញលេញបានដោយអាចស្នើសុំប័ណ្ណសំគាល់សិទ្ធិបានតាមមាត្រា  ៣០  នៃច្បាប់ភូមិបាល  ឆ្នាំ ២០០១។

ឃ.អំពីកិរិយាកាន់កាប់របស់ភោគីលើភោគៈ

          ឯកសារគតិយុត្តិរបស់បុគ្កល  ជាភោគីលើប្រភេទដីភោគៈគឺជាការផ្ដល់នូវកស្សិណអំពីកិរិយាកាន់កាប់នូវ  សិទ្ធិកាន់កាប់អលចនទ្រព្យដោយជាក់ស្ដែង  ដោយមានបញ្ចាក់ការចាប់ផ្ដើមនៃការកាន់កាប់,ការផ្ដល់ជាកសិ្សណដោយសាក្សីដែលបានឃើញ  បានដឹងឮ  ទទួលស្គាល់ថាភោគីពិតជាបានកាន់កាប់លើភោគៈដោយសន្តិវិធីមែន  ដោយចង្អុលច្បាស់អំពីអត្តសញ្ញាណដី  ថេរៈវេលា  ឬច្បាស់លាស់    តាមរយៈអ្នកមានសិទ្ធិកាន់កាប់លើភោគៈមុន ​និងនៅជាប់ជិតគ្នា ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យនៅក្នុងភូមិនោះ  តាមរយះមេភូមិ  និងទទួលស្គាល់ដោយមេឃុំ/ចៅសង្កាត់ ជាលាយលក្ខណ៍អក្សរនិងឥតមានការជំទាស់តវ៉ាអ្វីពីភាគីណាមួយនោះ។

កិរិយាកាន់កាប់នោះដូចជា  ការចូលស្នាក់នៅលើ  ការប្រើប្រាស់ម្ដងម្កាល  ឬ  ជាអចិន្ត្រៃយ៍      ការបង្កបង្កើនផលជាប់ជាប្រចាំ   ឬក៏តាមរដូវកាល  ការបោះបង្គោលព្រំដីជាចំណាំដោយការតាំងចិត្តយកជាកម្មសិទ្ធិ  ដោយមានការដឹងឮជាសាធារណៈ  ជាចំហរ  ដោយកិរិយាសន្តិភាព ឥតមានការទំនាស់ពីភាគីណាដោយកិរិយាអហឹង្សាដណ្ដើមយក និងជួនកាលមានការដឹងឮពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន  ដោយការផ្ដល់នូវលិខិតបញ្ជាក់អំពីពេលវេលានៃការកាន់កាប់ អំពីអត្តសញ្ញាណដីនោះរបស់បុគ្គលណាម្នាក់  ឬកិរិយាកាន់កាប់បន្តគ្នាលើភោគៈនោះពីភោគីមុន  ការផ្ដល់ដោយរដ្ឋនូវចំណែកដីកសិកម្ម       ពីក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៩  សម្រាប់កសិករធ្វើជាស្រែចំការ  ចិញ្ចឹមសត្វ  តាំងលំនៅថ្មី  និងបន្តរហូតមកដល់ក្រោយឆ្នាំ  ១៩៨៩ជារៀងរហូត  ឬ បន្តគ្នាលើភោគៈនោះដែលមានរយះពេលយ៉ាងតិចបំផុត៥ឆ្នាំ។

១.៣.ប្លង់ទន់(ការទទួលស្គាល់ត្រឹម ឃុំ/សង្កាត់/សាលាស្រុក)

ការចេញនូវលិខិតមានទម្រង់ជាលិខិតសាធារណៈ    របស់អាជ្ញាធឃុំ    និងពេលខ្លះដល់ស្រុកទទួលស្គាល់

ដោយពេញលេញនូវការស្នើសុំបញ្ជាក់អំពីកិរិយាកាន់កាប់របស់ភោគីលើភោគៈមួយកន្លែង   តាមការពោលអះអាងដោយផ្ទាល់មាត់ និងមានការបញ្ជាក់គាំទ្រពីមេភូមិ      នោះជាលិខិតបញ្ជាក់ពីការស្នើសុំបញ្ជាក់លើភោគៈស្របច្បាប់ដោយភាគីណាមួយហើយអាជ្ញាធរឃុំបានសម្រេចបញ្ជាក់តាមសំណើរនោះ ត្រូវបានគេហៅ  និង  ទទួលស្គាល់ជាទូទៅថាជាប្លង់ទន់ទោះបីមិនមានចែងក្នុងច្បាប់ណាក៏មួយដោយ ឬកំណត់ជាវាក្យសព្ទ័ច្បាប់ត្រឹមត្រូវក៏ដោយ ក៏វាក្លាយជាមូលដ្ឋានគតិយុត្តក្នុងការកំណត់យកថាវាជាប្រភេទនៃលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តមួយដែលមានទំនាក់ទំនងគតិយុត្ត រវាងភោគីនិងភោគៈ  ស្របតាមច្បាប់ភូមិបាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាសម្រាប់អោយភាគីពាក់ពន្ធ័ទាំងឡាយអាចប្រើប្រាស់វាសម្រាប់តម្រង់ទិសទៅរកការកំណត់អំពី សិទ្ធិប្រត្យក្សលើកម្មសិទ្ធិដីបាននិងទីបញ្ចប់នាំដល់ការបញ្ចប់ភាពជាភោគៈក្លាយជាកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់បានសម្រេចតាមច្បាប់លែងអាចថ្លោសសិទ្ធិដោយការដាច់រយៈពេលទៀតហើយ។

          ១.៣.១.មានកិរិយាកាន់កាប់ដោយសុចរឹតលើភោគៈរយៈពេល៥ឆ្នាំស្របតាមច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ ១៩៩២  តាមមាតិកាទី II អំពីភោគៈ ពីមាត្រា ៦១  ដល់ មាត្រា ៧៦ នៃច្បាប់នេះ រួចរាល់អស់ហើយតែមិនទាន់បានចុះបញ្ជី។

ករណីនេះវាដូចគ្នានឹងការពន្យល់ត្រង់ចំនុច(១.៣)ខាងលើ  គឺវាមានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ចុះបញ្ជីកម្មសិទ្ធិដីបានហើយ  គឺវាអាចស្នើសុំចុះបញ្ជីដាច់ដោយដុំ     គឺបានបញ្ចប់ជាស្ថាពរនូវភោគៈភាពហើយជាដំណាក់កាលរង់ចាំការស្នើសុំចុះបញ្ជីកម្មសិទ្ធិដីតែម្ដង តាមជំពូក VI មាត្រា ៥៩ ដល់៦០ អំពីលទ្ធិកម្មនូវកម្មសិទ្ធិ និង អំពី  ការផ្ទេរនូវកម្មសិទ្ធិអចលនវត្ថុស្របតាមច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ ១៩៩២នេះ ។

          ១.៣.២.កំពុងតែបន្តនូវសិទ្ធិភោគៈពីភោគីមួយទៀត ដោយការទិញលក់ ផ្ទេរមតក ធ្វើអំណោយដូរ។

នៅក្នុងដំណាក់កាលនេះគេត្រូវចាត់ទុកថា វាជាដំណាក់កាលនៃការកាន់កាប់ភោគៈដោយបន្តថេរវេលាពីភោគីមុនមក ដែលនៅសល់រហូតដល់គ្រប់ថេរវេលា ៥ឆ្នាំ ទើបចប់ភោគីភាពក្លាយជាកម្មសិទ្ធិករបាន

សម្រេច។ វាមានតម្លៃដូចតែទាំងស្រុងនូវកិរិយាកាន់កាប់របស់ភោគីតែម្នាក់តែប៉ុណ្ណោះ តាមមាតិកាទី II អំពីភោគៈ ពីមាត្រា ៦១  ដល់ មាត្រា ៧៦ នៃច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ ១៩៩២។

១.៤.ប័ណ្ណសំគាល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនវត្ថុ ដាច់ដោយដុំ (ប្លង់ស្លាបមាន់ /ប្លង់យុទ្ធនាការ) ប័ណ្ណសំគាល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនវត្ថុជាប្រព័ន្ធ(LMAP)។

ក. ប្លង់យុទ្ធនាការ/ប្លង់ស្លាបមាន់ គឺជាប្លង់មានហានិភ័យខ្ពស់ជាងគេ ត្រូវតែប្រុងប្រយ័ត្នអោយខ្លាំងបំផុត ត្បិតវាកើតនៅឆ្នាំ ១៩៨៩ ដល់ឆ្នាំ ១៩៩៣ ដោយហេតុថា មន្ត្រីច្បាប់ភូមិបាលថ្មីដោយសារតែរបបកម្មសិទ្ធិផ្លាស់ប្តូរពីសហកម្មសិទ្ធិមកជា កម្មសិទ្ធិឯកជនក្រោមការកែទម្រង់លឿនរបស់របបរដ្ឋកម្ពុជា។ មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ភូមិបាលមានបញ្ហាលើបទពិសោធន៍ ការងារច្បាប់ ការងារបច្ចេកទេស ការអនុវត្តនីតិវិធីចុះបញ្ជីមិនសូវត្រឹមត្រូវ ខ្វះការកំណត់ព្រំដីដូចគ្នា ការរក្សាទុកប្លង់បង្ហាញទីតាំង (ពេលខ្លះ) ការកំណត់អត្តសញ្ញាណម្ចាស់ទ្រព្យ ឬប្រភេទទ្រព្យ។

ខ. ប្លង់ដាច់ដោយដុំមានហានិភ័យទាបជាងប្លង់ស្លាបមាន់ ប៉ុន្តែក៏នៅតែចាត់ទុកជាប្លង់មានហានិភ័យស្រដៀងគ្នានឹងប្លង់ស្លាបមាន់ផងដែរ។

គ. ប័ណ្ណមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ (LMAP) ជាប័ណ្ណដែលផ្តួចផ្តើម និងរចនាដោយអង្គការ GTZ ក្រោមជំនួយរបស់ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ មានសុវត្ថិភាពខ្ពស់បំផុត អាចទុកចិត្តបាន។

          ១.៤.១.ការទទួលបានដោយសារតែកិរិយាកាន់គ្រប់ ៥ ឆ្នាំតាមច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ ១៩៩២ របបរដ្ឋកម្ពុជាតាមជំពូក ទីVI អំពីលទ្ធកម្មលើកម្មសិទ្ធិ  និង  អំពីការផ្ទេរនូវកម្មសិទ្ធិ  អចលនវត្ថុ  ត្រង់មាត្រា​៥៩ និង ៦០ នេះច្បាប់នេះ និងតាមច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ ២០០១។

          ១.៤.២.ការទទួលបានដោយការទិញលក់ដូរ ការធ្វើអំណោយ មតកសាសន៍ អច្ច័ទានពីបុគ្គលមួយដែលទទួលបាននូវសិទ្ធិប្រត្យក្សលើអចលនទ្រព្យនោះរួចរាល់ស្របតាមច្បាប់ហើយ ឬកំពុងតែបន្តនូវសិទ្ធិភោគៈពីភោគីមួយទៀត។

          ១.៤.៣.ការទទួលជាអំណោយពីរដ្ឋនានា ជាទូទៅ (តាមបទបញ្ជា០១) ការទទួលបានសិទ្ធិពីរដ្ឋនូវសិទ្ធិលើចំណែកដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋដោយធ្វើអនុប្បយោគជាដីឯកជនរបស់រដ្ឋ និង  កាត់ចេញពីទ្រព្យរដ្ឋរួចហើយ និងប្រគល់ជូនមកជាចំណែកដីជាទ្រព្យឯកជនតាមរយៈ សជណ (សេចក្តីជូនដំណឹងរបស់រដ្ឋាភិបាល)។

២.ការដកហូតវិញទាំងស្រុង ឬចំណែកខ្លះដោយមានសំណង

២.១.តាមតម្រូវការចាំបាច់បំរើអោយផលប្រយោជន៏សាធារណៈដូចជាការសាងសង់ផ្លូវថ្មី  ការពង្រីកផ្លូវថ្មី សំណង់កងទ័ព។ ច្បាប់ស្តីអំពី អស្សាមិករណ៏ ឆ្នាំ ២០១០។

២.២.តំបន់បេតិកភ័ណ្ឌ តំបន់អភិរក្ស ទីទួលប្រាសាទបុរាណ ទីទួលបុរាណដែលមិនទាន់ធ្វើកំណាយរួច។

៣.បុគ្គលមានសញ្ជាតិខ្មែរ

៣.១.មានសញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើត  តាមឪពុកម្ដាយជាខ្មែរ តាមឪពុក/ម្ដាយជាខ្មែរ ទីកន្លែងកំណើត

៣.២.ការស្នើសុំចូលសញ្ជាតិខ្មែរ តាមការៀបការ  ការវិនិយោគទុន

៤.នីតិបុគ្គលមានសញ្ជាតិខ្មែរ 

តាមច្បាប់ចុះបញ្ជីក្រុមហ៊ុនឯកជនដែលមានភាគហ៊ុន៥១%កាន់កាប់ដោយជនជាតិខ្មែរ និងជនបរទេស មានត្រឹម ៤៩%។

B.ហានិភ័យក្នុងពេលទទួលបន្ត និង ការកាន់កាប់នូវសិទ្ធិប្រត្យក្សលើអចលនវត្ថុជាដីធ្លី

១.បុគ្គលជាជនជាតិខ្មែរ

១.១.ការថ្លោសសិទ្ធិប្រត្យក្សរបស់ភោគីមុនៗនឹងផ្ទេរមកអោយភោគីទីទៃទៀត

១.២.ការកាន់កាប់ដោយចេតនាទុច្ចរឹតរបស់ភោគីនានា  ដែលមានវិការៈមិនងាយស្វែងរក

១.៣.ការរៀបចំផ្ទេរសិទ្ធិលើភោគៈមកភោគីផ្សេងទៀតមិនត្រឹមត្រូវតាមនីតិវិធី

១.៤.វិការៈដែលភោគីមុន /ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិករមុនមិនបានបង្ហាញ បង្ហាញមិនអស់ ដោយសារតែមានទំនាស់ព្រំដី  ការកាន់កាប់ត្រួតជាន់ទីតាំងគ្នាដោយផ្នែក/ទាំងស្រុងណាមួយ  គំហាត់ពីសិទ្ធិលើបំណុល  ដោយការចុះបញ្ជីសិទ្ធិជាអត្ថិភាពលើបំណុលដោយម្ចាស់បំណុលអ៊ីប៉ូតេក  ម្ចាស់បំណុលផ្សេងទៀតដែលអាចតតាំងដោយបណ្ដឹងតាមផ្លូវតុលាការ។

១.៥.ការភន្ត័ច្រឡំអត្តសញ្ញាណម្ចាស់ទ្រព្យ

១.៦.ការក្លែងបន្លំឯកសាសាធាណៈ/ឯកជន

១.៧.ការឆបោកក្នុងវិសយ័អចលនទ្រព្យ

១.៨.កង្វះខាតការយល់ដឹងពីច្បាប់ពន្ធលើអចលនទ្រព្យនៅកម្ពុជា

២.បុគ្គលជាជនបរទេស

២.១.ការមិនទទួលបាននូវពត៌មានពិតអំពីទំនាក់ទំនងគតិយុត្តិរវាងបុគ្គលនិងសិទ្ធិលើកម្មសិទ្ធិដីធ្លីក្រោមច្បាប់កម្ពុជា។

២.២.កង្វះខាតការយល់ដឹងពីមធ្យោបាយស្វែងរកភាពស្របច្បាប់ក្នុងការចងភ្ជាប់ចំណងគតិយុត្តិរវាងបុគ្គលជាជនបរទេសទៅនឹងសិទ្ធិប្រត្យក្សលើកម្មសិទ្ធិដីធ្លី។

២.៣.ការទទួលយកនូវហានិភ័យក្នុងវិសយ័អចលនទ្រព្យនៅកម្ពុជាហួសហេតុពេក។

២.៤.ការព្យាយាមគេចបន្លំពីប្បញ្ញតច្បាប់ស្ដីសិទ្ធិលើកម្មសិទ្ធិដីធ្លីកម្ពុជា។

២.៥.ក្រៅពីនោះដូចបុគ្គលមានសញ្ជាតិខ្មែរដែរ។

C.ការគ្រប់គ្រងហានិភ័យ

១.ស្វែងរកជំនួយផ្លូវច្បាប់ច្បាស់លាស់មុនពេលធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តទទួលយក/ផ្ទេរចេញនូវសិទ្ធិលើកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ត្រួតពិនិត្យលើនីត្យានុកូលភាពនៃលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិនានា  ជាឯកជន សាធាណៈ លិខិតយថាភូត  ដំណើរការនីតិវិធីត្រឹមត្រូវ  អំពីស្ថាបន័មានសិទ្ធិសម្រេចលើភាពស្របច្បាប់លើរាល់ភាពត្រឹមត្រូវនៃរាល់សិទ្ធិប្រត្យក្សលើដីធ្លី ការផ្ទេរដែលចាត់ទុកថាជាការផ្ទេរ ការទទួលនូវសិទ្ធិប្រត្យក្សលើដីធ្លីស្របច្បាប់កម្ពុជាហើយ។

២.ការជម្រះរួចរាល់អស់នូវវិការៈនានាដែលទាក់ទងទៅនឹងបុគ្គលដែលប្រកាសថាជាកម្មសិទ្ធិករ/ភោគី/សហកម្មសិទ្ធិករ​/ទាយាទ ឬក៏ជាចុងក្រោយក្រុមមានសិទ្ធិលើបំណុលនានាដែលអាចនឹងបង្កើតនូវចំណងគតិយុត្តិលើអចលនទ្រព្យដែលត្រូវផ្ទេរចេញ/ទទួលយកនោះ។

៣.ពិនិត្យប្រភេទដីធ្លីដែលនឹងត្រូវបង្កើតចំណងគតិយុត្តិជាមួយខ្លួនយើង។

៤.ចំណងគតិយុត្តដែលនឹងត្រូវបន្ដដល់អ្នកទទួលយកនូវដីធ្លីនោះ។

៥.បញ្ញត្តិហាមឃាត់ជាអចិន្ត្រៃយ៍លើសិទ្ធិណាមួយដូចជាអាស្រ័យផល គ្រប់គ្រង ចាត់ចែង ប្រើប្រាស់ ឬក៏បញ្ញត្តិហាមឃាត់ជាបណ្ដោះអាសន្នមានកាលកំណត់  ការដាក់កំហិតនូវផ្នែកខ្លះ ឬទាំងស្រុង  ជាទូទៅ/លើប្រភេទបុគ្គលជាប់ពាក់ព័ន្ធណាមួយជាពិសេស។

៦.បន្ទុកពន្ធលើអចលនវត្ថុ  និងការក្លាយជាបន្ទុកអ្នកទទួល វាជាដើមហេតុអាចអោយរដ្ឋបង្កការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិលើដីធ្លីបាន និងពេលខ្លះវាចំនួនធំពិបាកនឹងដោះស្រាយ/ដោះស្រាយមិនកើតតែម្ដង ​ត្រូវតែដឹងថាតាមច្បាប់ តើវាជាកាតព្វកិច្ចដាច់មុខភាគីណាមួយច្បាស់លាស់/ក៏អាចមានអ្នកណាអាចអនុវត្តជំនួសបាន។

៧.ថ្លៃសេវាកម្មផ្ទេរសិទ្ធិលើកម្មសិទ្ធិរបស់រដ្ឋ  និង  ជើងសារ/ថ្លៃសេវាមេធាវី  និង   ភាពស្មោះត្រង់  មានវិជ្ជាជីវៈត្រឹមត្រូវ  ការទទួលខុសត្រូវរបស់ពួកគេចំពោះការទទួលយកនូវការងារប្រឹក្សាយោបល់    ការរៀបចំផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ  និងការដោះស្រាយបញ្ហាច្បាប់ដែលកើតឡើងជាយថាហេតុ និងគួរគប្បីពិនិត្យមើលលើភាពអាចទុកចិត្តបានលើអ្នកទទួលខុសត្រូវលើសេវាកម្មផ្ទេរកម្មសិទ្ធិនេះ   មានស្ថាប័នណាមួយទទួលខុសត្រូវលើគាត់ទេ។

៨.ការស្វែងរកការិយាល័យមេធាវីដែលមានគុណសម្បត្តិខ្ពស់  បទពិសោធន៍លើវិស័យអចលនទ្រព្យច្រើន  ច្បាប់ពន្ធលើអចលនទ្រព្យ។

៩.ស្វែងរកធនបរធនបាល ល្អតាមតែអាចរកបានតាមការណែនាំពីអ្នកជំនាញច្បាប់  ជាមេធាវី  និង ពិនិត្យមើលអោយច្បាស់លាស់លើរាល់លក្ខណ្ឌនានាដែលធានាអោយខ្លួន  និង  ការទទួលស្គាល់ពីស្ថាប័នណាមួយច្បាស់លាស់។ ស្របតាមច្បាប់ស្ដីអំពីបរធនបាលកិច្ច ឆ្នាំ ២០១៨។

ការផ្ដល់ប្រឹក្សាច្បាប់នៅទីនេះ  គឺជាការប្រឹក្សាច្បាប់ដែលអាចយកទៅប្រើប្រាស់បានជាផ្លូវការ  និងតាមផ្លូវតុលាការ  ដោយការទទួលខុសត្រូវក្នុងអាជីពជាមេធាវីចុះបញ្ជីនៅគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា

កំរិតនៃការទទួលខុសត្រូវលើអត្ថបទប្រឹក្សាច្បាប់ក្នុងកំរិតជាទូទៅ   និងមិនរួមបញ្ជូលគំនិតផ្ទាល់ខ្លួន ឬអ្នកណាផ្សេងទៀតរបស់បុគ្គលដែលបានយកការប្រឹក្សាច្បាប់នេះទៅពង្រីកតាមសទិសន័យនោះទេ។

វាជាមតិរបស់អ្នកច្បាប់  ប្រឹក្សាច្បាប់សម្រាប់ប្រើជាផ្លូវការ  ជាទូទៅ  តែមិនតម្រង់ទិសលើករណីណាមួយនោះទេ។